Angst, irritatie, boosheid en verdriet. Het zijn emoties die regelmatig voorkomen wanneer we uit balans raken. Vaak signaleren anderen deze emoties eerder dan jijzelf. “Wat ben je snel geïrriteerd, is er iets?”, krijg je dan te horen. Of: “Gaat het wel goed met je? Ik merk dat je de laatste tijd wat emotioneler bent.”
Het woord emotie komt voort uit het latijnse woord emovere. ‘Movere’ betekent bewegen en ‘e’ betekent (er)uit of naar buiten. Een emotie is letterlijk een uiting van een bepaald gevoel. Lang is er gedacht dat emoties slechts reacties zijn op zintuiglijke informatie en dat we weinig invloed hebben op emoties. Emoties zouden universeel hetzelfde zijn en voortkomen uit de activiteit van specifieke hersengebieden.
Natuurlijk is het zo dat er hersengebieden betrokken zijn bij emoties en dat emoties vaak op dezelfde manier tot uiting komen. Neurowetenschapper Lisa Feldman Barrett beschrijft in haar boek ‘How emotions are made’ dat emoties worden gemaakt door een heel systeem van hersengebieden, op basis van zintuiglijke informatie, interne processen en concepten uit het verleden. Emoties hebben volgens haar wel degelijk een doel en zitten veel ingewikkelder in elkaar dan we altijd hebben gedacht.
Hoe emoties ervaren worden
De manier waarop emoties geuit en herkend worden, verschilt enorm per situatie. Dat kun je herkennen aan specifieke voorbeelden. Zo kan buikkramp of buikpijn per situatie enorm verschillend geïnterpreteerd worden. Vlak voor het avondeten na een lange werkdag zul je het herkennen én uiten als honger. Als je een virus hebt opgelopen, interpreteren we het als misselijkheid. En bij een spannende of gevaarlijke situatie dient het meer als een onderbuikgevoel van wantrouwen.
De emotie die we aan een specifiek gevoel koppelen, vertelt ons dus best veel over de context. Uiteindelijk kan een emotie ons daardoor letterlijk in beweging brengen en zorgt het ervoor dat we de juiste stappen nemen bij gevaar.
Heftige emoties in tijden van overbelasting en stress
Welke emotie geuit wordt en hoe deze emotie geuit wordt, verschilt dus per situatie. Dat zul je herkennen als je te maken hebt (gehad) met extreme vermoeidheid, stress- of burn-outklachten. Naast lichamelijke en cognitieve klachten door te veel stress, kun je namelijk last hebben van emotionele klachten, zoals:
- Angstiger zijn;
- Prikkelbaar / snel geïrriteerd zijn;
- Huilbuien;
- Woede-uitbarstingen / een ‘kort lontje’ hebben;
- Onzeker zijn.
Als we door emoties in beweging komen en gedrag aanpassen, is het hebben van emoties bij stress logisch. Stress is namelijk een lichamelijke reactie, die ervoor zorgt dat we uit een gevaarlijke situatie komen (vechten of vluchten). Emoties kunnen in een dergelijke situatie leiden tot actie. Woede kan een ander afschrikken en angst maakt je alert. Acute, kortdurende stress gaat dus prima samen met toenemende emoties.
Chronische stress kan wel vervelende gevolgen hebben voor de emotionele staat waarin je verkeert. Zie ook dit blog: De meest voorkomende aanhoudende lichamelijke en mentale klachten. Je humeur verandert dan ook op de lange termijn. Het vervelende hiervan is dat je uiteindelijk heftig geëmotioneerd kunt reageren op situaties die daar niet om vragen. Zo kun je bij een licht kritiekpunt al in huilen uitbarsten of geïrriteerd raken wanneer iemand naast je ‘te hard’ ademt.
Heftige emoties in tijden van overbelasting en stress
Het is belangrijk om iets te doen met al die emoties. Opkroppen en vermijden helpt zeker niet. Die emoties moeten er namelijk nog steeds uit! Maar wat kun je dan wel doen? En waar begin je mee?
- Uit jouw emoties. Probeer te beschrijven wat je voelt zodra je geëmotioneerd bent. Vertel over jouw klachten aan een dierbare die goed kan luisteren. Schrijf in een dagboek waar je mee zit en vergeet niet om te eindigen met een aantal positieve dingen. Waar werd je blij van en wat ging goed?
- Probeer te accepteren dat je momenteel sneller emotioneel bent. Door te begrijpen hoe jouw lichaam werkt, krijg je meer begrip voor jouw klachten. En ook dat kan al het gevoel van stress verminderen.
- Breng je lichaam in balans. Er is een reden dat je zo emotioneel bent. Te veel stress, zorgen, overbelasting of matig herstel na ziekte kunnen je uit balans brengen. Dat moet worden hersteld:
- Beweeg voldoende: door je fysiek in te spannen, komt je lichaam (weer) in balans en worden er specifieke hersengebieden actiever die positieve invloed hebben op het creëren van emoties. Daarnaast kan de spanning uit je lichaam vloeien als je beweegt. Stress betekende vroeger vechten of vluchten (en dat deed je dan ook = beweging), tegenwoordig start er eenzelfde lichamelijke reactie van stress maar blijven we vaak stil achter ons bureau zitten. Sport is daarom vaak een manier om stress te ontladen.
- Neem tijd voor ontspanning: reguleer je autonome zenuwstelsel door middel van de correcte (fysiologische) manier van ademen – de manier waarop je van nature in rust hoort te ademen. Zo leert je lichaam weer wat echt ontspannen is. Je kunt ook andere mindfulnessoefeningen toepassen.
Bij BioCheck combineren we al deze tools om ervoor te zorgen dat je weer in balans komt. Hierdoor zal je kalmer reageren op prikkels en passen jouw emoties weer bij de situatie. Lees hier hoe we je daarbij kunnen helpen met het Herstelprogramma. Of neem direct contact op met een van onze programma adviseurs voor een gratis advies gesprek.
Contact
Sparren met een expert?
Wil je weten hoe wij mensen helpen met versneld herstel van vermoeidheidsklachten? Kijk dan hier op:
