Angst, irritatie, boosheid en verdriet. Het zijn emoties die regelmatig in meerdere mate voorkomen wanneer we uit balans raken. Het zijn tevens signalen die anderen vaak eerder signaleren dan jijzelf. ‘Wat ben je snel geïrriteerd, Is er iets?’ of ‘Gaat het wel goed met je? Ik merk dat je de laatste tijd wat emotioneler bent’.
Het woord ‘emotie’ komt voort uit het latijnse woord emovere. ‘Movere’ betekent bewegen en ‘E’ betekent (er)uit of naar buiten. Een emotie is letterlijk een uiting van een bepaald gevoel. Lang is er gedacht dat emoties slechts reacties zijn op zintuiglijke informatie en dat we weinig invloed hebben op emoties. Emoties zouden universeel hetzelfde zijn en komen voort uit de activiteit van specifieke hersengebieden.
Natuurlijk is het zo dat er hersengebieden betrokken zijn bij emoties en dat emoties vaak hetzelfde tot uiting komen. Maar neurowetenschapper Lisa Feldman Barrett beschrijft in haar boek ‘How emotions are made’ dat emoties worden gemaakt door een heel systeem van hersengebieden op basis van zintuiglijke informatie, interne processen en concepten uit het verleden. Emoties hebben wel degelijk een doel en zijn veel ingewikkelder dan we altijd hebben gedacht.
Hoe emoties ervaren worden
De manier waarop emoties geuit en herkend worden, verschilt enorm per situatie. Dat is iets wat je kan herkennen aan specifieke voorbeelden. Zo kan buikkramp of buikpijn per situatie enorm verschillend geïnterpreteerd worden. Vlak voor het avondeten na een lange werkdag zal je het uiten en herkennen als honger, als je een virus hebt opgelopen interpreteren we het als misselijkheid en bij een spannende of gevaarlijke situatie dient het meer als een onderbuikgevoel van wantrouwen.
De emotie die we aan een specifiek gevoel koppelen, vertelt ons dus best veel over de context. Uiteindelijk kan een emotie ons daardoor letterlijk in beweging brengen en zorgt het ervoor dat we de juiste stappen nemen bij gevaar.
Heftige emoties in tijden van overbelasting en stress
Welke emotie geuit wordt en hoe deze emotie geuit wordt, verandert dus per situatie. Dat is iets wat je zal herkennen als je te maken hebt (gehad) met extreme vermoeidheid, stress- of burn-outklachten. Naast lichamelijke en cognitieve klachten door te veel stress, kan je namelijk last hebben van emotionele klachten. Je kan last hebben van:
- Angstiger zijn
- Prikkelbaar / snel geïrriteerd zijn
- Huilbuien
- Woede-uitbarstingen hebben / een ‘kort lontje’ hebben
- Onzeker zijn
Als we door emoties in beweging komen en gedrag aanpassen, is het hebben van emoties bij stress een logische reactie. Stress is namelijk een lichamelijke reactie, die ervoor zorgt dat we kunnen vechten of vluchten in een gevaarlijke situatie. Emoties kunnen in een dergelijke situatie leiden tot actie. Woede kan een ander afschrikken en angst maakt je alert. Acute, kortdurende stress gaat dus prima samen met toenemende emoties.
Chronische stress kan wel vervelende gevolgen hebben voor de emotionele staat waar je je in bevindt. (De meest voorkomende aanhoudende lichamelijke en mentale klachten). Je humeur verandert dan ook voor lange termijn. Het vervelende hiervan is dat je uiteindelijk heftig geëmotioneerd kan reageren op situaties, die daar niet om vragen. Zo kan je bij een licht kritiekpunt al in huilen uitbarsten of geïrriteerd raken wanneer iemand naast je ‘te hard’ ademt.
Hoe ga je om met emoties wanneer je uit balans bent?
Het is super belangrijk om iets te doen met al die emoties. Opkroppen en vermijden is zeker niet iets dat helpt. Die emoties moeten er namelijk nog steeds uit! Maar wat kan je dan wel doen en waar begin je mee?
- Uit het: benoem de emotie. Probeer te beschrijven wat je voelt, zodra je geëmotioneerd bent. Vertel over jouw klachten aan een dierbare, die goed kan luisteren. Schrijf in een dagboek waar je mee zit (vergeet niet wat positieve dingen op te schrijven).
- Probeer te accepteren dat je momenteel sneller emotioneel bent. Door meer te leren over hoe het lichaam werkt, leer je begrijpen dat je niet gek aan het worden bent. Zo krijg je begrip voor jouw klachten en dat verlaagt stress.
- Breng je lichaam in balans. Er is een reden dat je zo emotioneel bent. Te veel stress, zorgen, overbelasting of matig herstel na ziekte kunnen je uit balans brengen. Dat moet worden hersteld:
- Beweeg voldoende: door fysiek in te spannen komt het lichaam in balans en worden er specifieke hersengebieden actiever, die positieve invloed hebben op het creëren van emoties. Daarnaast kan de spanning eruit als je beweegt. Sport is vaak een vorm van een uitlaatklep. Laat dat nu net zijn wat emotie nodig heeft.
- Neem tijd voor ontspanning: reguleer je autonome zenuwstelsel door een juiste ademhaling te sturen in rust. Adem zoals je van nature in rust hoort te ademen, zodat je lichaam weer leert wat ontspannen is. Je kan ook andere mindfulness oefeningen toepassen.
Bij BioCheck combineren we al deze tools om te zorgen dat je weer in balans komt. (link naar herstelprogramma). Hierdoor kan het zijn dat je kalmer zal reageren op prikkels en de emoties weer passend zijn bij de situatie. Lees hier hoe we je daarbij kunnen helpen.
