Moe wakker worden, zware armen en benen hebben, geen fut om dingen te ondernemen, moeite hebben met nadenken, veel gapen en je slap voelen. Het zijn allemaal bewoordingen van mensen die last hebben van extreme vermoeidheid.
Vermoeidheid is iets dat heel normaal is. Iedereen is weleens moe en net als honger, dorst, pijn en ongemak wil vermoeidheid je iets vertellen. Na een lange dag, een intensief sportmoment of na een belangrijke vergadering is het best normaal dat je moe bent. Jouw lichaam geeft met verschillende signalen aan dat het rust nodig heeft. Maar wat is er aan de hand als je die rust ook regelmatig pakt en moe blijft of je eigenlijk steeds vermoeider wordt?
Vermoeidheid: gebrek aan energie
Het komt steeds vaker voor dat mensen uitvallen van werk door vermoeidheidsklachten. De vermoeidheid gaat dan vaak gepaard met een aantal andere fysieke en/of mentale klachten. Uiteindelijk is de vermoeidheid zodanig verergerd dat we volledig uitgeput en opgebrand raken.
Tegenwoordig gebruiken we in dit soort situaties termen als burn-out en overspannenheid. Daarnaast bestaan er een aantal syndromen met soortgelijke ontstaanswijze als een burn-out, waarbij vermoeidheid een van de hoofdklachten is. Denk aan het Chronisch Vermoeidheidssyndroom, fibromyalgie, Myalgische encefalomyelitis (ME), Post Covid Syndroom en het Post Whiplash Syndroom.
Chronische vermoeidheid is de grootste overeenkomst tussen al deze syndromen. Maar wat is vermoeidheid eigenlijk? Vermoeidheid is simpelweg het gebrek aan energie. Om meer te weten te komen over vermoeidheid, moeten we dus even inzoomen op energie.
“Energie is het natuurkundig vermogen om arbeid te verrichten of een verandering te bewerkstelligen”
Iedere vorm van arbeid en verandering om ons heen is het gevolg van energie. Denk aan geluid, licht, warmte en beweging. Alle lichaamscellen gebruiken ook een vorm van energie voor het uitvoeren van de specifieke taak van die cel. Spiercellen gebruiken energie voor beweging en maagcellen gebruiken energie voor het verteren van voeding.
Het lichaam haalt energie uit voeding. Het eten en drinken dat we consumeren moeten we verteren en op de juiste manier gebruiken. Een deel van de voeding gebruiken we voor het opbouwen en herstellen van weefsel dat is beschadigd bij activiteiten. Een ander deel gebruiken we als energiebron. Bij vermoeidheid is het lichaam niet in staat om voldoende te herstellen van inspanning of de energie uit voeding op een efficiënte manier te gebruiken.
Oorzaken van vermoeidheid
Wanneer je weken, maanden of zelfs jarenlang last hebt van vermoeidheid is het belangrijk om te achterhalen waardoor dat kan komen. Het kan natuurlijk zijn dat je een medische oorzaak niet herstelt van alle inspanning die je levert. In de hedendaagse gezondheidszorg zijn we snel geneigd om op zoek te gaan naar een medisch probleem. We prikken bloed op vitaminetekort en mogelijke ziektes, we doen slaaponderzoeken om slaapapneu en andere slaapstoornissen uit te sluiten en we laten de huisarts en de internist bepalen of er niks mis is met de schildklier.
Zodra uit alle onderzoeken niks naar voren komt, slaat de radeloosheid toe en hoor je nog regelmatig dat je ermee moet leren leven. Er zijn echter nog andere mogelijke oorzaken, waar vaak wel het een en ander aan te doen is:
- Te weinig beweging en een slechte conditie
- Overbelasting door te intensief bewegen
- Verkeer ademen in rust
- Slecht voedingspatroon
- Te weinig of slecht slapen door persoonlijke zorgen
- Te veel druk of spanning in werk of in privé (chronische stress)
Te veel hooi op je vork nemen, waardoor er geen tijd is voor herstel (continu ‘aan staan’) Ademhalingsproblemen door een ontregeld zenuwstelsel
Vermoeidheid en stress
Een aantal van de hierboven genoemde oorzaken van vermoeidheidsklachten heeft een sterk verband met te veel stress. Stress is een overlevingsmechanisme waar de meeste zoogdieren over beschikken. Dit systeem zorgt ervoor dat we kunnen vechten of vluchten in gevaarlijke situaties door het op gang brengen van een reeks van biologische en psychologische processen.
Acute stress of kortdurende stress is niks mis mee. Chronische stress kan echter vervelende gevolgen hebben voor onze gezondheid. Het is geen wonder dat chronische stress een risicofactor is voor een enorm aantal ziekten en aandoeningen.
Wanneer je te veel stress hebt, sta je continu aan. Het lichaam verbruikt te veel energie voor de arbeid die het lichaam levert. Daarnaast is het moeilijker om tot rust te komen en te herstellen van inspanning. Kortom, chronische stress zorgt ervoor dat ons energieverbruik ontregeld raakt.
Lichamelijke processen die gepaard gaan met het energieverbruik van het lichaam zijn de hartslag en de ademhaling. Ook dat soort processen raken ontregeld. Fysiek kan je dat merken aan een benauwd gevoel, snelle en oppervlakkige ademhaling, hartkloppingen en een hoge hartslag.
Op mentaal vlak kan stress ervoor zorgen dat je snakt naar ongezond eten, omdat het lichaam verloren energie wil aanvullen. Daarnaast kan het zo zijn dat je slechter slaapt, slechter geheugen hebt en niet goed kan focussen, omdat bepaalde hersengebieden achteruit gaan.
Al deze processen kunnen dus door stress worden veroorzaakt en uiteindelijk leiden tot ernstige vermoeidheid.
Wat kunnen we eraan doen?
Zoals je ziet heeft stress een mentale component. Het kunnen persoonlijke zorgen zijn; het kan zo zijn dat je het moeilijk vindt om grenzen te stellen of de lat te hoog legt voor jezelf; en het kan zijn dat je gewoon te veel ballen (misschien zelfs wat leuke ballen) in de lucht moet houden.
Daarnaast zie je in het voorgaande stuk dat stress ook een fysieke component heeft. De ademhaling raakt ontregeld en het energieniveau wordt niet meer goed aangevuld. Dit soort problemen kunnen ook zonder stress ontstaan, wanneer je zenuwstelsel bijvoorbeeld door een operatie of ziekte uit balans raakt.
Omdat vermoeidheidsklachten complex zijn en door fysieke en mentale problemen veroorzaakt worden, gaan we er bij BioCheck vanuit dat de vermoeidheidsklachten niet enkel een mentale aanpak nodig hebben. We focussen op een duurzaam herstel door op de volgende manier te werk te gaan:(link naar blog over informatiepagina inhoud programma)
- Monitoren van jouw dagelijkse belastbaarheid door middel van objectieve metingen, zodat je zelf de regie krijgt over jouw herstelproces
- Het optimaliseren van de gaswisseling (ademhaling) en het stimuleren van herstel door middel van ademhalingsoefeningen
- Het in balans brengen van het energieverbruik en vergroten van energievoorraden door middel van cardiotraining op het niveau dat bij jouw lichaam past
- Mentale bewustwording en coaching met als doel het aanleren van gezonde gedragspatronen, zodat je duurzaam herstelt.
